Prenosimo najznačajnije dijelove članka objavljenog 18.11.2022. na portalu
webalkans.eu o podršci Evropske Unije rekonstrukciji željezničke infrastrukture u Crnoj Gori.
EU podržava rekonstrukciju željezničke infrastrukture Crne Gore.
Prva željeznička pruga u Crnoj Gori bila je uskotračna pruga od Gabele do Zelenike, koja je otvorena 1901. godine. Ovu prugu je izgradila Austrougarska, koja je u to vrijeme upravljala teritorijom Boke Kotorske. Željeznički sistem je nastavio da se nadograđuje tokom decenija, a veliki skok je napravljen 70-ih godina prošlog vijeka puštanjem u promet pruge koja povezuje glavni grad Srbije - Beograd sa glavnom crnogorskom lukom - Barom.
Kada je ova pruga otvorena 1976. godine, bila je to najsavremenija željeznička pruga, moderna i udobna kao bilo koja druga željeznička mreža na svijetu. Bio je to najveći i najskuplji infrastrukturni projekat u bivšoj jugoslovenskoj federaciji i jedno od najljepših doživljaja putovanja u Evropi
Međutim, konstantno nedovoljno finansiranje ostavilo je železnicu u velikim problemima u 90-tim godinama dvadesetog vijeka. Crnogorski dio pruge je u velikoj mjeri trpio zbog neodržavanja, a putovanje željeznicom do Beograda, koje je nekada trajalo sedam sati, produžilo se na skoro 11 sati jer je voz morao često usporavati zbog loše pruge i loše infrastrukture. Broj putnika je opao sa najvećeg od skoro 2 miliona u 1987. na 1,2 miliona u 2016. godini. Teretni saobraćaj je smanjen sa skoro 4 miliona tona na 1,4 miliona. “Teške krizne godine ostavile su traga na crnogorskim željeznicama, jer je željezničkom sistemu potrebno kontinuirano održavanje i remont. U vrijeme ekonomske krize u kojoj se našla država i društvo, to nije bilo moguće uraditi kako treba”, kaže Dragan Radević, pomoćnik izvršnog direktora za kapitalne investicije u Željezničkoj Infrastrukturi Crne Gore, koji u kompaniji radi od 2004. godine.
Postojala je potreba za rekonstrukcijom, ali ni željeznica ni Vlada Crne Gore nisu imali finansijskih sredstava da je podrže.
U 2017. priskočila je u pomoć Evropska Unija. Evropska investiciona banka (EIB) odobrila je kredit od 20 miliona eura za sanaciju najkritičnijih kosina, tunela, mostova i signalnih sistema na pruzi od Bara do Vrbnice na granici sa Srbijom. Pored toga, zajam je kombinovan sa grantom u vrijednosti od 20 miliona eura, u okviru Agende povezivanja EU kroz Investicioni okvir za zapadni Balkan (WBIF). To je značilo da će skoro 90% ukupnih troškova projekta od 45 miliona eura biti pokriveno iz budžeta EU. Projekat je pri kraju i rukovodstvo železničke kompanije očekuje povećanje prevoza putnika i robe kao rezultat ove investicije. „Stoga očekujemo uspešnu saradnju sa EU i Evropskom investicionom bankom i u budućim projektima“, kaže Radević.
Kako se ovaj projekat privodi kraju, Radević objašnjava da se očekuje da crnogorske željeznice krenu u novi projekat uz podršku EU. Novi projekat obuhvata sanaciju preostalih tunela i mostova, zamjenu kolosijeka od Lutova do Bioča i renoviranje tri radionice za AD OŽVS Podgorica, sve na koridoru Bar - Vrbnica.
O projektu
Produženje koridora Orijent/Istok-Med ka Zapadnom Balkanu duž rute 4 je dugačko oko 580 km i ide od Vršca (granica Srbije i Rumunije) do Beograda (Srbija), a zatim do Podgorice i Bara (Crna Gora). Bar – Vrbnica (posljednja na granici Crne Gore i Srbije) je najznačajnija dionica crnogorske željezničke mreže, koja prevozi oko 20% svih putnika i oko 60% tereta. Preko WBIF-a i nacionalnog instrumenta za pretpristupnu pomoć (IPA), EU je izdvojila milione eura za pripremu konkretnih investicionih paketa, kao i hitne radove na sanaciji kosina u opasnosti od klizišta. Osim toga, u okviru Agende povezivanja, EU je izdvojila više od 20 miliona eura za pokrivanje 50% troškova vezanih za postavljanje modernih signalno-telekomunikacionih sistema ui oko Podgorice, kao i rehabilitaciju 29 betonskih mostova i 20 tunela.
